Een hondengedragstherapeut uit het Verenigd Koninkrijk - raadt ouders in een nieuw controversieel TV-programma (Train Your Baby Like a Dog) aan om in de opvoeding van kinderen technieken toe te passen die ook bij het africhten van honden worden gebruikt.

In de documentaire begeleidt de hond- en kindtrainer Jo-Rosie Haffenden onder andere een peuter die lijdt aan dagelijkse driftbuien en agressieve uitbarstingen en een baby van achttien maanden met slaapproblemen. Je leest het goed en het moet niet gekker worden, maar dat wordt het wel als je weet dat Haffenden in het (ahum: onethische) programma zelfs ‘clickertraining’ toepast op kinderen. Simpelweg krijgt het dier/kind via een speciaal apparaat een ‘klik’ te horen wanneer het gewenst gedrag stelt. Kinderen die zich gedragen in bad krijgen daar snoep en chocolade voor in de plaats. Want, “kinderen zijn toch ook gewoon jonge zoogdieren”. Ter info: kliktraining wordt meestal gebruikt om honden commando’s te laten opvolgen.

Er zijn nog voorbeelden te vinden van dit soort harde opvoedingsstijlen. Denk aan de beruchte ‘tijgermoeders’ die een harde, spartaanse opvoeding zonder veel affectie zien als de enige juiste manier van opvoeden. Tijgerouders leggen de lat zeer hoog voor hun kinderen. Vaak is dat omdat ze zelf bang zijn om te falen in hun ouderschap. Ze geloven dat kinderen alleen door oefening en ‘hard werken’ de juiste vaardigheden en attitudes kunnen ontwikkelen. Lukt iets niet? Dan heb je gewoon niet hard genoeg je best gedaan.

Hoge verwachtingen kunnen kinderen inderdaad uitdagen, maar ook kraken. Zeker in de ontwikkeling van een gezond zelfbeeld is het niet stimulerend wanneer kinderen voortdurend te horen krijgen ‘dat ze nog niet goed genoeg zijn’.

Het klopt dat je kinderen kan trainen. Op de korte termijn ga je daarmee allicht zelfs volgzame wezens kweken. Maar in the long run krijg je kinderen en volwassenen die alleen maar hebben geleerd dat ze moeten volgen omdat ze hiervoor extrinsiek gemotiveerd worden. Hoe kunnen deze pups dan ontdekken op welke manier ze richting willen geven aan hun leven? Waar is hun vermogen om zelf oplossingen te bedenken voor problemen die ze tegenkomen, om zichzelf te sturen? Spoiler: die vaardigheid is er niet want ze kreeg door de vanuit macht opgebouwde afhankelijkheidsrelatie met de honden- euh kindtrainer geen kans om te ontpoppen.

Even terzijde: onderzoek toont aan dat kliktraining die in de gedragstherapie wordt gebruikt bij kinderen met autismespectrumstoornis een posttraumatische stressstoornis veroorzaken bij volwassenen die hieraan werden blootgesteld.

Ouders zitten soms met de handen in het haar, door kinderen die niet altijd (en gelukkig maar) binnen de lijntjes kleuren in hun gedrag. Die ouders opzadelen met korte-termijn-systeem dat geen oog heeft voor een stabiele ontwikkeling van die kinderen op de lange termijn is gevaarlijk. In het Verenigd Koninkrijk gaan stemmen (en petities ondertekend door duizenden) op om het programma uit de ether te halen. Kinderen richt je niet af zoals honden.

Door stellingen als: “Kinderen moeten zich allemaal aan dezelfde regels houden. Als zes honden niet in de zetel mogen zitten en eentje wel, dan krijg je problemen”, gaat Haffenden voorbij aan de unieke ontwikkelingsnoden en -behoeften van elk uniek kind. Daar een antwoord op trachten bieden is voor ouders een bijzondere opdracht, die opvoeden net zo moeilijk maakt.

Doordat kinderen nog volop in ontwikkeling zijn, hebben ze vaker problemen met het controleren van hun gevoelens en gaan ze vaker heftig of op andere manieren reageren. Kinderen die het moeilijk vinden zichzelf verbaal uit te drukken, zoeken een andere manier, een uitweg en gaan dan bijvoorbeeld met hun lichaamstaal of in (ongewenst) gedrag laten zien wat ze voelen. Voorbijgaan aan die emoties kan als gevolg hebben dat het kind zich onbegrepen voelt, zich (nog meer) afsluit en in de toekomst zijn gevoelens niet meer met je zal delen.

Natuurlijk hebben kinderen afbakening nodig, de manier waarop je grenzen stelt: dáár gaat het over. Gevoelens accepteren betekent dan ook niet dat je elk gedrag zomaar moet tolereren. Kinderen moeten ook leren om hun gevoelens te uiten maar dan wel op een aanvaardbare manier (‘Ik zie dat je boos bent op je broer, maar ik wil niet dat je hem slaat. Hoe kan je aan je broer duidelijk maken dat je boos op hem bent?').

Er zijn géén pasklare oplossingen. Geen kind is hetzelfde als een ander kind en zodus heeft elk kind een ander opvoedingskader nodig. De opvoedingsstijl die het best past bij een ouder hangt dus af van de eigenheid van het kind, de eigenheid van de ouder(s), maar ook van de omgeving waarin het kind opgroeit (inclusief de gebeurtenissen die het kind meemaakt). Op zoek gaan naar de behoeftes achter een gedrag en ook vanuit je eigen behoeftes met je kind in communicatie gaan, daar zit de sleutel.

Gedragsmatig aan de slag gaan met kinderen via conditioneringstechnieken is ingebakken in de manier waarop we opvoeden. Er is niets mis met het delen van je enthousiasme om een kind te bewegen naar méér van het gedrag waarop je reageert. Maar het moet dus verder gaan dan dat het kind leert om iets te doen of te laten omdat er een positieve of negatieve prikkel op volgt. Kinderen dreigen afhankelijk te worden van de prikkel. Zodra die stimulans wegvalt, hervalt het kind in oude gedragingen. Er is daarentegen wel degelijk veel fouts aan “kinderen structuur en duidelijkheid aanbieden door hen te trainen als honden”.

Vanuit ZITDAZO geloven we niet dat de opvoeding alleen maar gericht moet zijn op (gedrags)controle op de korte termijn. Onze oproep is om kinderen niet te herleiden tot hun gedrag. Onderzoek suggereert dat kinderen veel beter geholpen zijn met een positievere aanpak. We zien gelukkig veel ouders die ruimte laten voor de autonomie en zelfsturing van het kind, die autoriteit krijgen zonder te regeren als een dictator, die praten en luisteren met kinderen, die soms zelfs opvoeden zonder straffen en belonen, die geloven in de kracht van ervaringen, die nabij zijn en in verbinding staan met hun kind.

Hoe denk jij hierover? Laat het weten via onze Instagram-account.