Empathie is een eigenschap die vanaf de kleuterleeftijd ontwikkelt. Je zou empathie kunnen omschrijven als het vermogen om zich in andere personen te verplaatsen en zo het standpunt en emoties van die personen te lezen en te begrijpen. In tijden waar sociaal contact op een laag pitje staat, is het voor kinderen moeilijker om deze vaardigheid in te oefenen. Voordelen van empathie Kinderen die beschikken over een goede set sociale vaardigheden ontwikkelen minder psychische problemen dan minderjarigen die deze soft skills niet of minder kunnen hanteren. Jongeren die zich meer sociaal competent voelen, rapporteren minder psychische klachten. Empathie speelt daarboven ook een belangrijke rol in iemands emotionele intelligentie. De eigenschap is cruciaal voor een goede omgang en communicatie met anderen. Als je je kan verplaatsen in een ander, zal je omgang met je omgeving ook vlotter verlopen en zal je gemakkelijker verbinding creëeren. Verschillende kwaliteiten maken empathie Empathie wordt geconstrueerd door vier kwaliteiten, beschreven door Wiseman (bron 1): 1 De vaardigheid om vanuit het perspectief van andere mensen te kijken naar situaties. Het gaat over accepteren dat het perspectief van een andere persoon de waarheid is voor die persoon. 2 De vaardigheid om niet oordelend te zijn over (gedrag en meningen van) andere mensen. 3 De vaardigheid om gevoelens bij anderen te herkennen en begrijpen. 4 De vaardigheid om te kunnen communiceren dat je een ander zijn emoties begrijpt.
“Empathy is about standing someone else’s shoes, feeling with his or her heart, seeing with his or her eyes. Not only is empathy hard to outsource and automate, but it makes the world a better place.” (Daniel H. Pink)
Empathisch inzicht is niet evident Het is niet gemakkelijk om in alle situaties je te kunnen verplaatsen in de emoties van anderen. Het is geen evidentie om altijd goed het perspectief te kunnen begrijpen. Maar je kan wel altijd een poging wagen om het verhaal van de ander te proberen begrijpen. Daarvoor is ontmoeting belangrijk én moet je ook aan zelfreflectie kunnen doen. Een ander kan je maar begrijpen als je in jezelf dat gevoel herkent of kan oproepen. Kinderen kunnen zichzelf beter leren kennen door regelmatig stil te staan bij hun binnenkant. Ons positieve kinderdagboek kan kinderen vanaf 5 jaar daar mee helpen.
“Het komt wel weer goed…"
“Je hebt toch nog…”
“Stel je niet zo aan…”
Een empathische reactie begint dan ook niet met het bieden van tegengewicht voor wat de ander je net verteld heeft, of wat je merkte aan de andere. Als iemand ons vertelt wat erg zwaar is voor hem of haar, hebben we de neiging dit te gaan ‘goedmaken’. We proberen dingen op te lossen, te verbloemen. We trachten mensen op te beuren door ze te wijzen op wat ze nog wél hebben. We proberen het beter te maken. Allemaal goedbedoeld. Maar wat we dan eigenlijk doen is zeggen dat z’n emoties niet van tel zijn. Weet je kind niet wat hij of zij dan wel moet zeggen? Zeg dan dat het oké is om te zeggen dat je het niet weet, en om de andere te bedanken om je in vertrouwen te nemen. Het gevoel dat je iemand daarmee geeft kan immers een hemelsbreed verschil maken. Je legt connectie, je maakt verbinding. Empathie bij kinderen stimuleren Toon je kind wat empathie is. Leer bijvoorbeeld empathisch, met een andere bril te kijken naar volwassenen en andere kinderen. Bijvoorbeeld naar mensen die niet weten dat je verdriet mag hebben, dat mogen huilen zo belangrijk is. In plaats van negatief over deze mensen te spreken, zorgt het net voor meer rust wanneer je kinderen leert dat heel veel mensen dit nooit geleerd hebben of niet kennen. Wanneer je iets niet kent of weet, kun je er ook niet naar handelen.
Praat over gevoelens. Kinderen die op een goede manier met hun emoties leren omgaan, worden hierin door hun omgeving bevestigd, en ontwikkelen zo een positiever zelfbeeld. Als je kind een traantje laat, is het dus best oké om dat toe te laten of zelfs aan te moedigen: het is een gezonde manier van je lichaam om stress te kanaliseren en te laten wegvloeien. Lees onze blog: 'Je hoeft toch niet te huilen'. Leer je kind ook empathisch te kijken naar anderen die hen ‘oneerlijk’ behandelen. Wanneer je beschuldigend of met opgeheven vinger rondloopt, brengt dit zeker geen rust, integendeel. Het lost ook niets op. Het gedrag van iemand vertelt heel veel over iemands binnenwereld. Wanneer iemand bijvoorbeeld heel negatief is of veel frustraties uit, wil dit zeggen dat deze persoon niet gelukkig is. Wanneer je dit beseft, kijk je met een totaal ander beeld naar deze persoon. Zoek daarom samen met je kind naar de oorzaak van het gedrag. Stel de vraag: ‘Hoe komt het dat...?’
Regelmatig met je gezin terugblikken, vooruitkijken & doelen stellen, nadenken over dingen waar jullie als gezin dankbaar voor zijn, situaties bespreken en stilstaan bij emoties van anderen stimuleert het empatisch vermogen van kinderen. Ons gezinsdagboek kan daarbij een helpende hand bieden.
Je hebt altijd een keuze Op een avond vertelde een oudere dappere cherokee zijn kleinzoon over een strijd die zich afspeelt in mensen. (bron 2) Hij zei: "Mijn zoon, de strijd gaat tussen twee wolven die in elke mens zitten. De ene is het slechte. Het is woede, afgunst, jaloezie, verdriet, spijt, hebzucht, arrogantie, zelfmedelijden, schuldgevoel, wrok, minderwaardigheid, leugens, valse trots, superioriteit en ego. De andere is het goede. Het is vreugde, vrede, hoop, sereniteit, nederigheid, vriendelijkheid, welwillendheid, empathie, vrijgevigheid, waarheid, mededogen en geloof.” De kleinzoon dacht er even over na en vroeg toen aan zijn grootvader: "En welke wolf wint de strijd?” De oude cherokee antwoordde eenvoudig: "degene die je voedt.”
Bronnen 1 Taylor, J. The Four Attributes of Empathy. Online geraadpleegd op https://www.habitsforwellbeing.com/the-four-attributes-of-empathy/ 2 Rossberg, M. (2014). The tale of two wolves. Online geraadpleegd op https://wilderness-society.org/tale-two-wolves-one-wins/